Mama, ik heb buikpijn!

Geschreven door: Nienke Gottenbos

Buikpijn is misschien wel één van de meest voorkomende klachten die (kleine) kinderen kunnen hebben. Als ervaren moeder weet je dat ‘buikpijn’ lang niet altijd betekent dat er ook echt iets mis is in die buik. ‘Buikpijn’ is de term die veel kinderen plakken op, nou ja, van alles. Van oorpijn tot spanning voor de eerste schooldag en van vermoeidheid tot overprikkeling: in het vocabulaire van je kleintje kan alles zich zomaar vertalen naar ‘buikpijn’.

Maar wat als er wél echt iets gebeurt in die buik waardoor je kind pijn heeft? In dit artikel bespreken we veel voorkomende oorzaken van buikpijn. Aan de meeste ervan kun je zelf iets doen, maar het is ook goed om te weten wanneer de tijd gekomen is om naar een huisarts of specialist te gaan.

Peuterdiarree

Wist je dat een kind rond de tweede verjaardag gewone, vaste ontlasting zou moeten hebben? Veel kinderen poepen op die leeftijd echter nog ‘pindakaas’. Als je kind naast buikpijn ook dunne ontlasting heeft, kan het zijn dat er sprake is van Peuterdiarree. Daarbij zijn de belangrijkste oorzaken van dunne ontlasting uitgesloten (allergie, parasieten) en heeft een kind ‘onverklaarbaar’ diaree en vaak ook buikpijn. De oorzaak van Peuterdiarree wordt niet altijd gevonden, maar ligt vaak toch in het dieet.

  • Te weinig vet
    Als een kindje te weinig vet binnenkrijgt, kan er diarree ontstaan. We komen uit een tijd waarin we lang gedacht hebben dat vet erg ongezond was, maar dat is inmiddels gelukkig achterhaald. De juiste vetten zijn gezond en zelfs nodig! Je kindje heeft zowel verzadigd als onverzadigd vet nodig.
    Tip: Geef je kind voldoende vet
    Ongeveer 1-2 eetlepels vet per dag, bijvoorbeeld roomboter op brood, bakken in een gezond verzadigd vet, een theelepeltje kokos- of olijfolie door de groenten… er zijn heel veel mogelijkheden om je kindje wat meer goede vetten te voeren. Vermijd knutselvoedsel als magere melk, margarine en lightproducten.
  • Te weinig vezels
    Jij kookt gezond, maar je koter weigert het te eten. Veel kinderen krijgen onvoldoende vezels binnen. Omdat vezels vocht opnemen en voedsel zijn voor de darmflora, kan een tekort aan vezels zorgen voor diarree (maar ook juist voor verstopping!).
    Tip: Geef voldoende vezels, maar wel de goede
    Wij zijn opgevoed met het idee dat je vezels uit granen haalt, maar dat heeft ertoe geleid dat we vaak een overmaat aan tarwe binnenkrijgen. Geef niet méér brood en pasta, maar liever extra vezels uit groente, fruit en bonen.
  • Te veel fruitsap of limonade
    In vruchtensap en limonade (in feite alles met fruit of met geraffineerde suiker) zit veel fructose, iets dat kleine kinderen nog niet optimaal kunnen verteren. Krijgen ze dit teveel binnen – en sluipt er vaak ongemerkt in! – dan kan het teveel aan onverteerde fructose zorgen voor diarree.
    Tip: Geef niet te veel (appel)sap
    Geef je kindje weinig tot geen vruchtensap of limonade. Als je toch per se iets wilt geven, geef dan zelfgeperst of troebel sap, aangelengd met wat water. Versgeperste sappen (door jezelf dus) hebben altijd de voorkeur boven heldere winkelsappen. Maak een smoothie met de blender zodat de vezels ook meekomen. Maar het allergezondst is: gewoon water geven!

Voedselovergevoeligheid
Het kan ook goed zijn dat je kind bepaald voedsel eet waar het – zonder dat je dat weet – niet goed tegen kan. Dit kan leiden tot buikpijn en vaak ook tot verstopping of dunne ontlasting. Er zijn verschillende soorten overgevoeligheden die kunnen leiden tot buikklachten:

  • Intolerantie
    een intolerantie is een onvermogen om te verteren. Je kind mist dan de enzymen om bepaalde suikers te verteren, zoals lactose (melksuiker) of fructose (vruchtensuiker). Omdat ze zo veel voorkomen, is het soms moeilijk om te bepalen of dit aan de hand is. Een eliminatiedieet of laboratoriumtest kan dan uitsluitsel geven.
  • Allergie
    Bij een allergie reageert je kind op eiwitten die (onverteerd) in het bloed terecht komen. Vaak is de darmflora en darmgezondheid ook aangetast. Je kunt allergisch reageren op alle eiwitten, maar de usual suspects zijn de eiwitten in koemelk, soja, noten en ei.
  • Overgevoeligheid
    Dit is een verzamelnaam voor alle andere negatieve reacties op voeding. Glutenovergevoeligheid is de meest voorkomende reactie in deze groep.

Soms is het nodig om het voedingsmiddel waarop gereageerd wordt, uit de voeding te halen. Daarbij is het belangrijk om de darmflora en het milieu in de darmen te herstellen. Dat gaat vaak onderuit als er lang voeding gegeven is waar iemand achteraf niet goed tegen blijkt te kunnen!

Het kan lastig zijn om erachter te komen welke voedingsmiddelen precies de oorzaak zijn van de klachten. Een voedingsdagboek (dit bespreken we volgende keer!) kan hierbij helpen, en soms is het nuttig om bloed- of ontlastingonderzoek te laten doen.

Parasieten
Een andere belangrijke oorzaak van buikpijn en onregelmatige ontlasting is de aanwezigheid van ziekteverwekkende bacteriën of parasieten in de darm. Die komen ontzettend veel voor: Dientamoeba fragilis en Blastocystis hominis komen bij zo’n 70% van de mensen voor. Ongeveer 30% daarvan heeft daar ook klachten van: vaak buikpijn en dunne ontlasting die in periodes komt en gaat en die niet echt te relateren is aan voedingsmiddelen.

Of er klachten ontstaan, is afhankelijk van de (sub)soort parasiet en hoe gezond de goede darmbacteriën zijn. Kinderen en volwassenen komen overal in aanraking met parasieten: in de zandbak, op het winkelkarretje, het liftknopje… het is dan ook niet de bedoeling om ze voor altijd te vermijden maar om de eigen darmflora en darm-immuniteit genoeg te versterken zodat de parasieten niet meer kunnen aanhaken in de darm (of, als ze dat wel doen, geen klachten veroorzaken).

Daarvoor is een behoorlijk uitgebreid behandelplan nodig – in mijn optiek uitgebreider dan de antibiotica die de huisarts voorschrijft. Het gaat er namelijk niet alleen om dat je de parasiet een kopje kleiner maakt, maar ook dat je de darmflora voldoende versterkt en de oorzaak wegneemt van waarom de parasiet in de darmen is komen wonen. Vermoed je dat er parasieten aanwezig zijn, laat dan een Triple Feces Test uitvoeren om te zien of dit het geval is, en neem contact op met een gespecialiseerd (darmflora)therapeut voor een persoonlijk behandelplan.

De volgende keer kijken we naar het bijhouden van een voedingsdagboek, en hoe dit kan helpen om erachter te komen waar de oorzaken van klachten liggen.

Nienke Gottenbos